Streetworking – pedagogika ulicy

Streetworking – pedagogika ulicy to długofalowa praca z dziećmi i młodzieżą, które spędzają dużo czasu poza domem rodzinnym, na przysłowiowej “ulicy”,  organizując go sobie samemu bez wsparcia i opieki odpowiedzialnych osób dorosłych. Prowadzona jest zazwyczaj w większych miastach, w dzielnicach i na osiedlach zdegradowanych społecznie, gdzie zamieszkuje większa niż gdzie indziej ilość rodzin, w których kumulują się rożnego rodzaju problemy tj. ubóstwo, bezrobocie, alkoholizm, przemoc domowa, deficyt umiejętności wychowawczych i zaradności życiowej. Rodziny takie często są rozbite, wielodzietne, muszą zmagać się z bardzo trudnymi warunkami mieszkaniowymi: fatalnym stanem lokali, małym metrażem, brakiem centralnego ogrzewania. Streetworkerzy – pedagodzy ulicy docierają do dzieci z rodzin mierzących się z powyższymi problemami, które  nie uczęszczają do okolicznych środowiskowych świetlic wychowawczych i nie biorą udziału w zajęciach klubów sportowych czy domów kultury, a które większość wolnego czasu spędzają bez opieki, wzorców i środków finansowych pozwalających go sobie jakoś fajnie i konstruktywnie zorganizować. Życie podwórkowe naraża ich na rożnego rodzaju zagrożenia – przemoc, przestępczość i uzależnienia, co z kolei owocuje ich wulgarnością, absencją szkolną, problemami w nauce i  z poprawnym zachowaniem w szkole, z przestrzeganiem ogólnoprzyjętych wzorców społecznych. W efekcie często takie dzieciaki obejmowane są nadzorem kuratorów sądowych, mają sprawy związane z „demoralizacją”, kierowane są do placówek szklono-wychowawczych, skąd nierzadko zdarza im się uciekać, co jeszcze bardziej komplikuje ich sytuację. Nasza praca jako streetworkerów – pedagogów ulicy polega na dotarciu do tych dzieciaków, które bez naszego wsparcia mają wszelkie szanse trafić do takich ośrodków wychowawczych, oraz na próbie zaradzenia temu poprzez zawiązanie z nimi relacji, przyjaźń i wspólne spędzanie czasu z korzyścią dla nich w aspektach: poznawczym, wychowawczym, edukacyjnym, rozwojowym, emocjonalnym. Praca z takimi grupami ulicznymi prowadzona jest poza lokalem. Pedagodzy ulicy nie potrzebują wykorzystywać własnych pomieszczeń, ponieważ starają się raczej reintegrować społecznie te dzieci włączając je do różnego rodzaju aktywności, które są powszechnie dostępne i mają charakter rekreacyjny, sportowy oraz edukacyjny, z których dzieci te wcześniej nie korzystały. Brak własnego miejsca do prowadzenia z nimi zajęć stacjonarnych – paradoksalnie-  jest atutem  streetworkerów i zwiększa szanse na objęcie opieką dzieci szczególnie trudnych, zaburzonych, agresywnych, które przesiąknięte nawykami ulicznymi nie chcą poddać się rygorom i regulaminom jakie obowiązują zazwyczaj w miejscach pracy pozaszkolnej. Praca z grupą poprzedzona jest zawsze okresem diagnozy środowiska oraz etapem wyboru dzieci właściwych do zaopiekowania, która najczęściej realizowana jest w formach pedagogiki podwórkowej http://gpas.bzzz.net/dzialania/pedagogika-podworkowa/ Streetworkerzy po prostu bywają na podwórkach osiedli tam, gdzie spędzają czas dzieci, bawią się z nimi i obserwują je, by po jakimś czasie tym najbardziej potrzebującym zaoferować możliwość udziału w długofalowych organizowanych przez siebie zajęciach, które z reguły odbywają się w formie wyjść do innych części miasta, poza okolice zamieszkania dzieci, w których streetworkerzy proponują ciekawe możliwości spędzania czasu. Wśród tych zajęć, początkowo skupionych raczej na rekreacji i zabawie, pojawiają się z czasem zajęcia mające mniej konsumpcyjny, a bardziej poznawczy i edukacyjny charakter. Dzieci zaczynają brać  udział w różnego rodzaju warsztatach, spotkaniach w których nigdy nie wzięłyby udziału gdyby nie znajomość i zaufanie do pedagogów ulicy. Streetworkerzy z czasem stają się dość bliskimi osobami dla dzieci, którym dzieci mogą zwierzyć się ze swych problemów i liczyć na wsparcie. Zaufanie to otwiera drogę do kolejnego aspektu pracy pedagogów ulicy, bo pozwala im działać w sferach kryzysów oraz różnych deficytów dzieci i ich rodzin. Pedagodzy ulicy kontaktują się i podejmują współprace ze szkołami, kuratorami sadowymi, pedagogami, psychologami i innymi osobami, instytucjami i organizacjami mającymi wpływ na ich losy lub świadczącymi specjalistyczną pomoc dziecku i rodzinie. W ramach pracy z grupą streetworkerzy realizują też z dziećmi ich autorskie przedsięwzięcia twórcze, czyli projekty dzieci, które stanowią element wzmacniania poczucia własnej wartości, zadowolenia i poczucia sukcesu, rozwoju kreatywności, wyobraźni oraz nauki różnych nowych umiejętności związanych z  techniką wykonania podjętego wyzwania. Projekty dziecięce realizowane są zazwyczaj po dłuższym czasie znajomości streetworkera z grupą dzieci, nawet po 1 lub 2 latach wspólnych zajęć, gdy grupa wzajemnie się już zintegruje, „dotrze” i przejdzie przez wiele niełatwych i wymagających momentów, kryzysów, wzlotów i upadków.

Pedagodzy ulicy w GPAS pracują samodzielnie tzn. jeden streetworker prowadzi 1 grupkę dzieci.  liczącą max. 7 osób, przez okres minimum 2 lat bez przerw wakacyjnych i feryjnych, kiedy z uwagi na brak szkolnych obowiązków ich praca jest raczej jeszcze bardziej intensywna (w miarę pozyskanych środków finansowych organizujemy również wyjazdy wakacyjne i weekendowe, oraz wymiany zagraniczne). Zajęcia odbywają się od 3 do 5 razy w rożnych dniach tygodnia i trwają od dwóch do kilku godzin. Praca streetworkerów wspomagana i monitorowana jest przez koordynatora, a każdy zespół streetworkerski spotyka się na cotygodniowych radach pedagogicznych, na których dyskutowane są kwestie interwencyjne, wychowawcze oraz organizacyjne. Ich praca poddana jest również okresowej, zewnętrznej superwizji. Budżet związany z działalnością uliczną zawsze – oprócz wynagrodzenia streetworkerów – przewiduje środki na zakup biletów wstępu do różnych obiektów, na warsztaty, wystawy itp., środki na zakup biletów komunikacyjnych, jak i zakup drobnych artykułów spożywczych lub drobnych posiłków.  Streetworkerzy w naszym stowarzyszeniu to osoby przygotowane do pracy ulicznej specjalistycznym szkoleniem jakie prowadza nasi liderzy-koordynatorzy.